Tự điều trị nám da: Họa khôn lường!

Vì sao ta nám?

Nám da mặt là tình trạng tăng sắc tố melanin bất thường, với những mức độ khác nhau, phát triển chậm và có tính chất đối xứng, thường xuất hiện trên hai gò má, cằm, trán, sống mũi,... Đây là một bệnh da phổ biến, đa phần gặp ở phái nữ, thể hiện trên da mặt bằng những đốm nâu từ nâu nhạt đến màu nâu sẫm, kích thước thay đổi. Nám da có thể xảy ra trong lúc có thai, uống thuốc ngừa thai hoặc các hormon sinh dục khác. Nám da thường gia tăng sau khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, và đôi khi tăng đậm trong lúc có kinh.

Ảnh minh họa

Nguyên nhân gây bệnh nám da rất nhiều. Từ những nguyên nhân đơn giản như phơi bày ra nắng nhiều, sử dụng mỹ phẩm bừa bãi, dùng một số thuốc gây nhạy cảm ánh sáng (uống thuốc ngừa thai hay một số thuốc kháng sinh như, Tetracylin, Doxycilin… làm da tăng nhạy cảm với ánh nắng)... cho đến những nguyên nhân khác mà việc tìm kiếm ra nó, khắc phục nó vô cùng nhiêu khê, phức tạp như: Yếu tố nội tiết, căng thẳng thần kinh (chẳng hạn bị căng thẳng, stress, mất ngủ cũng làm cho da mặt bị sạm hơn), do yếu tố chủng tộc, nòi giống hoặc do sự lão hoá của da mặt nói riêng và cơ thể nói chung mà chúng ta phải đối mặt từng ngày...

Từ những lý do đã nói trên, có thể thấy rằng nám là nỗi lo và là sự mặc cảm của chị em phụ nữ. Đối phó với hiện tượng này, không ít phụ nữ đã tự mình làm hư da mình do áp dụng những phương pháp thiếu khoa học, từ đó, vô tình khiến cho da mặt không chỉ không bớt nám, sạm mà còn nổi mụn, đỏ mặt, da khô, trở nên mẫn cảm, dễ ngứa…

Biện pháp điều trị vết nám

Để cải thiện tình trạng nám da, việc cần làm trước tiên là tích cực tránh nắng. Việc tránh nắng tích cực có thể giúp chị em phụ nữ giới hạn sự phát triển của bệnh, làm nhạt màu vết nám trong một số trường hợp và ngăn ngừa tái phát sau khi việc trị nám đã mang lại kết quả khả quan.

Chị em nên giới hạn đến mức tối đa việc ra nắng, đặc biệt vào thời điểm có cường độ tia cực tím cao (từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều). Trường hợp bắt buộc phải ra nắng, nên che mặt bằng khăn, nón rộng vành hoặc thoa thuốc có chỉ số chống nắng (SPF) từ 30 trở lên. Các thuốc chống nắng có thể dùng đơn độc hoặc kết hợp trong những sản phẩm trang điểm như kem lót, phấn nền, phấn phủ... để đạt kết quả tốt, thuốc chống nắng được thoa ít nhất 30 phút trước khi ra nắng và dùng lại sau khi đổ mồ hôi, xuống nước hoặc sau 4-5 giờ.

Chế độ ăn uống cần chú ý bổ sung nguồn thực phẩm cung cấp các chất chống lại gốc tự do như vitamine C, beta carotene, vitamine E, selenium… Massage thư giãn, làm mặt nạ với các chất có công dụng làm giảm sắc tố. Ngủ đủ giấc. Giữ tinh thần thoải mái, tránh tình trạng căng thẳng, stress lâu ngày.

Bên cạnh đó, cần sử dụng những biện pháp cải thiện độ sậm của vết nám theo hướng dẫn của bác sĩ. Có nhiều biện pháp như dùng thuốc bôi, sử dụng các biện pháp vật lý như chiếu laser, lột da mặt... Ngoài những trị liệu tại chỗ đã kể, thầy thuốc cũng thường hướng dẫn người bệnh uống thêm một số biệt dược chứa thành phần L-Cystine với gốc –SH, một acid amin tự nhiên có vai trò hỗ trợ đào thải các hắc tố da ra bên ngoài, từ đó, cải thiện đáng kể vết nám, sạm da, giúp làn da sáng và khoẻ hơn.

Điều trị nám da mặt không đơn giản, thường cho kết quả kém. Việc điều trị chủ yếu chỉ giúp làm giảm phần nào độ sậm của thương tổn, chứ không thể hết hẳn được. Hơn nữa, trên cùng một người, nguyên nhân gây bệnh cũng khá phức tạp, có khi là một, nhưng cũng có thể có nhiều nguyên nhân phối hợp gây nên.

Thách đố sự kiên trì của người bệnh

Việc sửa chữa làn da, vóc dáng không thể có kết quả trong một sớm một chiều. Đây cũng là một bệnh thách đố sự kiên trì của người bệnh, dù uống, dù thoa, dù làm laser hay gì gì đi nữa... kết quả chỉ có thể nhận biết được sau nhiều tuần, nhiều tháng. Khi thấy mình bị nám, sạm da, hãy đến bệnh viện hoặc phòng khám da liễu để được tư vấn điều trị đúng cách.

Không nên tự điều trị. Không nên dùng các loại kem, thuốc không rõ xuất xứ, nguồn gốc, thành phần, hoặc các loại kem pha chế. Sai lầm hay mắc phải của các chị em phụ nữ là tự ý dùng các loại thuốc, kem bôi tự pha chế, không rõ nguồn gốc. Đây là những sản phẩm cho kết quả rất nhanh, làm trắng da nhất thời, giả tạo bởi chất Corticoid, nhưng sẽ gây tổn hại cho da về sau, làm nổi nhiều mụn, teo da, giãn mạch...

Không nên mua những loại thuốc lột da mặt, hoặc dùng củ huệ tự lột da, điều này rất nguy hiểm, có thể phần nám da sẽ mất đi một thời gian ngắn sau khi lột nhưng sau đó thì tác dụng ngược lại, gây khó khăn trong điều trị nám tiếp theo. Riêng đối với những trường hợp nám da do dị ứng thuốc, do dùng các thuốc kháng sinh như nói ở trên, bệnh sẽ khỏi hẳn khi ngưng thuốc và được điều trị đúng.

BS. Võ Thị Bạch Sương

(Nguyên giảng viên bộ môn da liễu, đại học Y dược TP.HCM)