What Happened - Chúng ta học được gì từ thất bại?

Trong Bão lửa và cuồng nộ, Michael Wolff đã vẽ lên bức chân dung về một Trump rỗng tuếch bất ngờ trước chiến thắng của mình để rồi dẫn đến hàng loạt quyết sách mà ông miêu tả như một mớ hỗn độn.

Còn Hillary Clinton, kẻ thất bại ấy, đang làm gì? Điều gì đã diễn ra chính là cuốn sách trả lời câu hỏi đó. Và mọi bí mật hậu trường của cuộc đua vào Nhà Trắng dần được vén màn qua từng trang sách. Ngay từ đầu tác phẩm, Clinton đã tái dựng cái không khí choáng ngợp trên vũ đài của Trump, nơi mà vị tân Tổng thống Mỹ đang đắm mình trong vinh quang của kẻ chiến thắng, còn ở một góc khán đài, Hillary Clinton có lẽ đang trải qua giờ phút cay đắng nhất trong cuộc đời mình. 

Dĩ nhiên bà đã có “kinh nghiệm” chịu đựng từ cuộc đối đầu với Obama năm 2008, nhưng đó chỉ là cuộc bầu cử cục bộ trong đảng Dân Chủ. Lần này cái ngai tổng thống đã rất gần, chỉ trong gang tấc, nhất là sau khi truyền thông thổi phồng mọi chuyện khiến kết quả bầu cử chắc chắn đã nghiêng về phía bà. 

Giờ thì Clinton phải đối diện với nó, rà soát lại mọi thứ trong suốt chiến dịch tranh cử, mọi chi tiết dù là nhỏ nhặt nhất đã khiến chiến thắng trong tầm tay trở nên xa vời đến vậy. Clinton làm một cuộc hành trình của hồi tưởng, đồng thời dắt tay người đọc đi dọc những hành lang dài của các cuộc vận động tranh cử, cánh gà của những buổi diễn thuyết, những úp mở đầy bí mật, những tín hiệu lờ mờ dự báo đã bị bỏ qua. 

Điểm đặc biệt ở cuốn sách chính là trong lúc nhìn nhận lại điều mà mọi người thường cố tránh, Clinton không để lộ ra vai trò của luật sư biện hộ cho chính thất bại của mình. Dĩ nhiên có nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan như ta thường nói, nhưng trước hết Clinton không biến những lý do thành cái cớ để đay đi nghiến lại việc đánh mất chức tổng thống của mình mà xem thất bại ấy như một cuộc nghiệm sinh, rằng bà đã thất bại trong quá trình tranh đấu. Bằng những lời lẽ đanh thép, Clinton vạch ra cho thế giới thấy rằng, đằng sau cái hình ảnh đảng Dân Chủ thất bại trước đảng Cộng Hòa còn là hình ảnh một phụ nữ tranh cử chức tổng thổng. Trước đó, chưa có một người phụ nữ Mỹ nào tiến gần tới chức tổng thống như thế.

Còn sau bà? Liệu có người phụ nữ nào dấn thân vào cái chốn vốn vẫn chỉ quen hình dáng đấng mày râu? Bước vào chính trường trong khi vẫn làm vợ, làm mẹ là điều vô cùng gian nan, vị thế càng cao thì trách nhiệm cùng với bổn phận phải chu toàn càng tăng. Clinton đã chỉ ra tình thế của một phụ nữ làm chính trị, và không ai có thể minh chứng xuất sắc hơn bà. Thoát dần ra cái bóng của chồng là Tổng thống Bill Clinton, để không còn là một đệ nhất phu nhân xuất hiện trong những nghi thức ngoại giao cho đẹp đội hình, Hillary Clinton đã đem lại cho tên tuổi của mình một ý nghĩa mới. Một ngoại trưởng. Một ứng cử viên tổng thống. Đồng thời bà đã dùng chính mình để làm phép thử trước một vấn đề sâu xa hơn của xã hội Mỹ, xã hội vẫn cho mình là tự do và bình đẳng trong khi phụ nữ trong mọi lĩnh vực vẫn bị đánh giá thấp hơn đàn ông. Phép thử ấy đã có đáp số.

Sau thất bại của Hillary Clinton, phong trào đòi bình đẳng, rồi #MeToo phát triển dữ dội nhất trong suốt quá trình của nó. Những người phụ nữ đã thôi bị ru ngủ bằng những mỹ từ sáo rỗng, rằng nước Mỹ cần phải hành động, những người phụ nữ cần phải hành động cho một chiến thắng cuối cùng, sau rốt. 

Nước Mỹ vẫn chưa có vị nữ tổng thống nào, thay vào đó là một người đàn ông dường như kỳ thị mọi thứ ngoài bản thân ông ta. Nước Mỹ ấy trước thất bại của Hillary Clinton đã có một cơ hội để thức tỉnh.

Điều gì đã diễn ra vượt ra ngoài những tham vọng lúc đầu khi Hillary Clinton viết nó. Từ hậu trường ra đến toàn xã hội, dưới ánh nhìn của chiếc viễn kính, một nước Mỹ với tất cả những gì hào nhoáng nhất đi kèm với những điều xấu xa nhất được bộc lộ thông qua chỉ một kỳ bầu cử. 

Huỳnh Trọng Khang