Ẩn hoạ tăng huyết áp gây biến chứng nguy hiểm

Điều đáng quan ngại là tăng huyết áp thường không có triệu chứng đặc hiệu. Khi xuất hiện các biến chứng như: Suy tim cấp, phù phổi cấp, lóc tách động mạch chủ... lúc đó người bệnh mới được phát hiện, chẩn đoán, điều trị thì đã muộn.

Vậy thế nào là tăng huyết áp? Biến chứng của tăng huyết áp là gì? Dấu hiệu nhận biết và cách xác định bệnh thế nào?... Chúng tôi có cuộc trao đổi chuyên môn với PGS-TS-BS. Nguyễn Thị Thu Hoài, Viện Trưởng Viện Tim Mạch quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai.

Khi nào được xác định là mắc bệnh tăng huyết áp, thưa bác sĩ?

Tăng huyết áp là khi huyết áp tâm thu lớn hơn hoặc bằng 140 mmHg và/ hoặc huyết áp tâm trương lớn hơn hoặc bằng 90 mmHg. Khi đo huyết áp, người bệnh cần được ở trong điều kiện yên tĩnh và thư giãn. Trong một số trường hợp đặc biệt, để chẩn đoán tăng huyết áp cần sử dụng đến các thiết bị theo dõi huyết áp liên tục như holter huyết áp 24h.

Các dấu hiệu nhận biết bệnh tăng huyết áp?

Tăng huyết áp thường không có triệu chứng rõ ràng, nhưng một số dấu hiệu có thể gặp: Đau đầu (Thường vào buổi sáng, vùng chẩm hoặc trán); Chóng mặt, hoa mắt (Cảm giác mất thăng bằng, choáng váng); Ù tai, giảm thính lực (Có thể đi kèm với cảm giác nặng đầu); Đánh trống ngực, hồi hộp (Tim đập nhanh, cảm giác bồn chồn); Khó thở (Nhất là khi gắng sức hoặc nằm ngủ); Đỏ mặt, nóng bừng (Đặc biệt khi căng thẳng hoặc uống rượu); Chảy máu cam (Tuy hiếm nhưng có thể gặp); Mờ mắt, giảm thị lực…

PGS-TS-BS. Nguyễn Thị Thu Hoài thăm khám cho bệnh nhân tại Viện Tim mạch Quốc gia, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: BV

Các biến chứng của tăng huyết áp bao gồm những gì, thưa bác sĩ?

Các biến chứng của tăng huyết áp có thể diễn biến từ từ, âm thầm nếu không được chẩn đoán và điều trị thỏa đáng. Bệnh tăng huyết áp có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như:

Biến chứng tại tim (Suy tim, phù phổi cấp, bệnh lý động mạch vành (nhồi máu cơ tim, đau thắt ngực ổn định..), rối loạn nhịp tim…); Biến chứng tại động mạch chủ (Lóc tách động mạch chủ (động mạch chủ ngực, bụng, chậu..), phình động mạch chủ, giãn động mạch chủ...); Biến chứng tại não, mạch não (Bệnh não do tăng huyết áp, đột quỵ não (nhồi máu não, xuất huyết não), xơ vữa gây hẹp động mạch cảnh, phình động mạch não); Biến chứng thận (Tổn thương thận cấp do tăng huyết áp, suy thận mạn tính, protein niệu, tổn thương cầu thận do tăng huyết áp); Biến chứng mắt (Biến đổi mạch máu ở đáy mắt do tăng huyết áp, có thể gây xuất huyết, phù nề mạch máu võng mạc, giảm hoặc mất thị lực); Bệnh động mạch ngoại biên (Xơ vữa mạch máu các chi, tổn thương mạn tính động mạch chi dưới, chi trên)…

Các biến chứng của tăng huyết áp cũng có thể xuất hiện cấp tính diễn biến rất nhanh trong cơn tăng huyết áp cấp cứu, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời như: Suy tim cấp, phù phổi cấp, lóc tách động mạch chủ... Tăng huyết áp nếu không được chẩn đoán và điều trị phù hợp sẽ dẫn đến các biến chứng nặng nề, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng. 

Thưa bác sĩ, một số người bệnh cứ đi khám ở viện thì huyết áp tăng nhưng về nhà đo thì lại bình thường, bác sĩ có thể cho biết đó là vấn đề gì và làm thế nào để xác định bệnh tăng huyết áp trong bối cảnh đó?

Thông thường, khi người bệnh đến với Viện Tim mạch, trước khi thăm khám, chúng tôi để người bệnh nghỉ ngơi thư giãn ít nhất 10 phút. Sau đó, có hỏi bệnh trò chuyện nhằm mục đích khai thác bệnh sử cũng như giúp hơi thở của người bệnh được thư tĩnh, điều hòa sau một quãng di chuyển. Tuy nhiên trong một số trường hợp đặc biệt, cần đo huyết áp tại nhà hoặc theo dõi huyết áp liên tục (ví dụ holter huyết áp 24h) để chẩn đoán một cách chính xác tăng huyết áp.

Một trong những điển hình chúng tôi thường gặp là “Nghi ngờ tăng huyết áp áo choàng trắng”. Tăng huyết áp áo choàng trắng là tình trạng huyết áp khi đo tại bệnh viện hay phòng khám lúc có mặt nhân viên y tế thì tăng, nhưng huyết áp đo ở nhà hoặc đo bằng các thiết bị theo dõi liên tục lại hoàn toàn bình thường. Hoặc tình huống tăng huyết áp ẩn giấu là tình trạng bệnh nhân bị tăng huyết áp thực sự, thậm chí có tổn thương cơ quan đích, tuy nhiên không được phát hiện khi đo tại phòng khám/bệnh viện.

Tăng huyết áp được mệnh danh là kẻ giết người thầm lặng

Với những tình huống đó, chúng tôi sẽ chỉ định cho bệnh nhân đo huyết áp tại nhà hoặc đeo holter huyết áp 24h. Bên cạnh đó, một số mặt bệnh cũng có chỉ định theo dõi huyết áp liên tục liên quan đến điều trị, theo dõi điều trị như: Hạ Huyết áp tư thế hoặc sau ăn ở bệnh nhân được điều trị hoặc không; Đánh giá tăng huyết áp kháng trị; Đánh giá kiểm soát huyết áp, đặc biệt ở bệnh nhân nguy cơ cao đã được điều trị; Đáp ứng huyết áp quá mức với gắng sức: Khi có thay đổi huyết áp phòng khám đáng kể, Đánh giá triệu chứng khi có tụt huyết áp trong điều trị; Đánh giá trị số huyết áp ban đêm và tình trạng trũng (Ví dụ: Nghi ngờ tăng huyết áp về đêm như hội chứng ngưng thở khi ngủ, suy thận mạn, đái tháo đường…)

Viện Tim mạch là Viện đầu ngành về chẩn đoán và điều trị các bệnh lý tim mạch nói chung và tăng huyết áp nói riêng ở Miền Bắc và cả nước. Viện là cơ sở y tế đầu tiên áp dụng kỹ thuật triệt đốt thần kinh giao cảm động mạch thận, đây là kỹ thuật mới nhất trong can thiệp và điều trị tăng huyết áp, bước đầu cho hiệu quả rất tích cực ở các bệnh nhân phù hợp. Do đó khi khám tăng huyết áp tại Viện Tim mạch, bệnh nhân rất thuận lợi để được bác sỹ tư vấn sâu về phương pháp này…

Diệu Hiền (Bệnh viện Bạch Mai)