Vụ kiện da cam - Hành trình đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam

Những tưởng vụ kiện các công ty hóa chất Mỹ của Hội Nạn nhân chất độc da cam/dioxin Việt Nam (VAVA) cách nay 17 năm đã bị rơi vào quên lãng sau ba lần bị Tòa Phúc thẩm Liên bang Mỹ và Tòa án Tối cao Mỹ bác đơn kiện. Nhưng không, tháng 5.2014, một lần nữa 35 công ty hóa chất Mỹ lại nhận được đơn thông qua một tòa án Pháp, lần này nguyên đơn là một người Việt, mang quốc tịch Pháp - bà Trần Tố Nga.

Bà Trần Tố Nga tại phiên xử đầu tiên ở toà Ivry, tỉnh Esson (phía Nam Paris), Pháp vào ngày 25.1.2021. Ảnh: Báo Phụ nữ TP.HCM

Và ngày 25.1.2021 tòa Ivry tỉnh Esson (phía Nam Paris) đã mở phiên xét xử vụ kiện dân sự giữa bà Trần Tố Nga, công dân Pháp gốc Việt với các công ty hóa chất Mỹ đã cung cấp chất độc da cam cho quân đội Mỹ sử dụng trong chiến tranh Việt Nam, gây ra thương tổn sức khỏe và để lại di chứng qua nhiều thế hệ của hàng triệu nạn nhân Việt Nam. Ngày 10.5.2021, kết quả vụ kiện sẽ được công bố .

Trong bài viết trên báo Tuổi Trẻ với tựa đề “Công lý cho Trần Tố Nga: Vụ kiện không chỉ của một người”, nhà báo Nguyễn Thế Thanh cho rằng: “Sự kiện hi hữu của phiên tòa ngày 25.1.2021 chính là nguyên đơn hội đủ các điều kiện là công dân Pháp và có đủ bằng chứng y khoa là nạn nhân của chất dioxin để trên cơ sở đó cùng bạn bè trong và ngoài nước chuẩn bị hồ sơ vụ kiện gần 10 năm và khởi kiện từ 5 năm qua. Bà Nga đã vượt qua biết bao trở lực để không từ bỏ vụ kiện cuối cùng trong cuộc đời 80 năm của mình chỉ bởi suy nghĩ: Nếu bà không làm thì không còn ai đủ được các điều kiện để kiện và điều đó có nghĩa là nạn nhân chất độc da cam/dioxin nói chung và 4 triệu nạn nhân chất độc da cam Việt Nam nói riêng không còn hy vọng đòi được công lý …”

Nhận thức vụ kiện của bà Trần Tố Nga không của riêng bà và hành trình đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam/dioxin sẽ còn khó khăn và kéo dài, song chúng ta vẫn quyết đeo đuổi, kiên trì và chờ đợi tiếng nói công lý . Vì vậy mà 3 đơn vị gồm: Báo Tuổi Trẻ, Nhà Xuất Bản Trẻ và Công ty Đường Sách TP.HCM cùng những người bạn của bà Trần Tố Nga đã cùng nhau thực hiện dự án mang tên: “Vụ kiện da cam - Hành trình đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam” nhằm truyền thông, cổ vũ, kêu goi sự đồng hành của nhiều người cùng bà Trần Tố Nga trong cuộc chiến đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam đi đến một kết thúc tốt đẹp như mong muốn.

Dự án sẽ kéo dài trong năm 2021, gồm các hoạt động:

- Triển lãm “Vụ kiện da cam - Một nguyên đơn, triệu nạn nhân”, được thực hiện tại Đường Sách TP.HCM, thời gian từ ngày 8.5.2021  đến 13.5.2021. Mục đích nội dung triển lãm nhằm cung cấp cho công chúng những thông tin hệ thống về đường đi và tác hại của chất độc da cam với con người, thiên nhiên và môi trường Việt Nam;  về diễn tiến của vụ kiện; những cơ sở khoa học và pháp lý;  về sự đồng hành của bè bạn khắp nơi trên thế giới và trong nước ( trước, trong và sau)  vụ kiện của bà Trần Tố Nga.

- Tọa đàm: “Vụ kiện da cam và hành trình đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam”. Cuộc tọa đàm sẽ diễn ra ngay sau buổi khai mạc triển lãm, vào lúc 9h30, ngày 8.5.2021 tại sân khấu A của Đường Sách TP.HCM.

Các khách mời sẽ cùng chia sẻ câu chuyện về những cơ sở khoa học, pháp lý của các vụ kiện từ năm 2004 đến vụ kiện của bà Trần Tố Nga? Những yếu tố mới, những điểm thuận lợi trong vụ kiện của bà Trần Tố Nga  so với các vụ kiện trước đây? Những kỳ vọng gì ở vụ kiện này? Chúng ta đã có những động thái gì kể từ khi khởi động vụ kiện vào năm 2004 đến nay?  Và giờ cần hành động mạnh mẽ ra sao để tạo dư luận và kêu gọi tiếng nói của lương tri?...

Khách mời  tham dự tọa đàm gồm: GS-BS. Nguyễn Thị Ngọc Phượng - Phó chủ tịch Hội nạn nhân chất độc da cam/dioxin (VAVA), một trong 4 nguyên đơn vụ kiện đòi công lý cho nạn nhân chất độc da cam năm 2004; Bà Tôn Nữ Thị Ninh - Phó chủ tịch Uỷ ban Hòa bình Việt Nam, Chủ tịch Qũy Hòa bình và Phát triển TP.HCM; LS. Trương Trọng Nghĩa - Phó chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, đại biểu Quốc Hội khóa XIV; TS. Vũ Thị Quyền - giảng viên bộ môn Sinh học, Đại học Văn Lang; Trần Thị Mỹ Quyên - nạn nhân chất độc da cam, nhân viên phòng đào tạo trường Đại Học Hoa Sen, nhà sáng lập nhóm công tác xã hội “Tình thương”.

Điều phối buổi tọa đàm là TS. Bùi Trân Phượng - nguyên Hiệu trưởng trường Đại học Hoa Sen.

Ngoài các hoạt động trên, dự án sẽ xuất bản cuốn sách nhân Ngày Chất độc da cam 10.8 (dự kiến ra mắt trong tháng 7.2021). Cùng với đó, những hoạt động truyền thông kêu gọi sự đồng hành, ủng hộ cho vụ kiện của bà Trần Tố Nga từ các cá nhân, tổ chức thiện nguyện trong và ngoài nước cũng sẽ diễn ra...

Thanh Nguyễn